Daphne Smit

Copywriter

arbeidsmarktcommunicatie

Het maakt niet uit wat voor een tekst je schrijft of voor wie. Begrijpelijke taal is belangrijk. Dat geldt voor elke vacaturetekst, elke webtekst, elk e-mailbericht en elke whitepaper. Iedereen heeft een eigen schrijfstijl en tone of voice. Dus hoe zorg je ervoor dat mensen jouw tekst van begin tot eind makkelijk lezen? Ontdek welke factoren hierbij een rol spelen. Zo schrijf jij in de toekomst alleen nog teksten die prettig leesbaar zijn.

Eenvoud is wat een tekst goed leesbaar maakt. Eenvoud van de lay-out, eenvoud in de woorden die je gebruikt en eenvoud in de boodschap die je wil overbrengen. Visuele kenmerken spelen hierbij een grote rol. Proberen om indruk te maken op de lezer? Dat is niet nodig, het is belangrijker om het de lezer zo makkelijk mogelijk te maken.

Hoe kijkt ons brein naar een tekst?

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar hoe mensen een tekst lezen. Zo concludeerde de Nielson Norman Group dat de meeste lezers een tekst online lezen in een F-vorm. De eerste 2 paragrafen leest men over het algemeen volledig. Hoe verder men in de tekst komt, hoe meer ze de tekst scannen. Ook stelt Nicol Tadema in haar boek ‘De 7 magische woorden’ dat we de informatie die we als eerste lezen het beste onthouden. Dit noemen we het primacy effect. We hebben een beperkte hoeveelheid ruimte in ons kortetermijngeheugen. Daarom slaan we de informatie die als eerste binnenkomt het beste op. Ons brein wil het liefst zo min mogelijk moeite doen. Dus maak het de lezer makkelijk. Zorg ervoor dat de kernboodschap in de eerste of tweede alinea staat. En zorg voor tussenkoppen die de lezer nieuwsgierig maken.

Schrijf op B1-niveau

Gebruik vooral B1-woorden. Dit maakt de tekst voor iedereen, ongeacht niveau, makkelijk leesbaar. We zeggen niet dat je een woord dat niet B1 is helemaal niet kan gebruiken. Het gaat om de balans. Een tip is dat als je een moeilijke vakterm of jargon gebruikt je dit in de tekst benoemt. ‘We weten dat dit misschien een lastige term is, maar we leggen dit verderop nog uit.’ Op deze manier zorg je ervoor dat de lezer zich begrepen voelt. Een handige tool om het niveau van je geschreven tekst te achterhalen is de accessibility leesniveau tool.

Processing fluency bepaalt het gemak waarmee een lezer informatie verwerkt. Het geeft inzicht in hoeverre de lezer van een tekst de boodschap interpreteert zoals jij bedoelde. Dit kan te maken hebben met de lay-out van de tekst, het lettertype en het gebruik van jargon. Het blijkt dat als de lezer een tekst makkelijk begrijpt, deze uiteindelijk ook positiever tegenover de boodschap staat. Het gebruik van jargon of moeilijke woorden om indruk te maken op de lezer heeft dus een negatief effect en is juist af te raden.

Jip-en-janneketaal

Als we het hebben over jip-en-janneketaal begrijpen mensen niet altijd wat dit is. Veel mensen associëren Jip en Janneke misschien met kleuters omdat Annie M.G. Schmidt over deze personages in kinderboeken schreef. Tijd om dit op te helderen. Het schrijven in jip-en-janneketaal heeft niets te maken met het schrijven voor een jong publiek. Jip-en-janneketaal heeft vooral te maken met de zinslengte en de woorden die je gebruikt. Uit onderzoek blijkt dat Annie M.G. Schmidt zinnen schreef van gemiddeld 6 woorden per zin. De woorden zelf hadden gemiddeld 4 letters. Het is slim om je bewust te zijn van het effect van de zinslengte. De ideale zin in een tekst is gemiddeld tussen de 15 en 20 woorden lang.

Een goede tip om het gebruik van onnodig lange zinnen tegen te gaan, is de Jenga-schrijftechniek. Deze techniek zorgt ervoor dat jouw tekst zo kort mogelijk is. Het is heel simpel, je bouwt de toren om vervolgens te kijken welke blokjes je kan verwijderen zonder dat de toren omvalt. Je schrijft dus eerst de tekst en gaat daarna kijken welke woorden of zelfs zinnen overbodig zijn.

Zinnen met elkaar verbinden

Korte zinnen zijn belangrijk, maar zinnen met elkaar verbinden is nog belangrijker. Ook is het slim om (iets) langere en korte zinnen af te wisselen. Dit verbetert de leesbaarheid. Het gebruik van verbindingswoorden of signaalwoorden is een goede manier om zinnen met elkaar te verbinden. Voorbeelden van verbindingswoorden zijn: en, ook, verder, bijvoorbeeld, daarnaast, bovendien, vervolgens en ten slotte. Genoeg opties om de zinnen aan elkaar te koppelen. Dit zorgt voor een natuurlijke leesflow, waardoor de lezer sneller de context van de alinea begrijpt.

Kan een tekst te simpel zijn?

Natuurlijk doe je voor het schrijven onderzoek naar jouw doelgroep. Maar hoe schrijf je voor een doelgroep met een hoger niveau? Henk Pander Maat heeft onderzoek gedaan naar of een tekst te simpel kan zijn. Uit het onderzoek blijkt dat de eenvoud van een tekst kan leiden tot een positiever beeld van de schrijver. Oppenheimer (2006) laat zien dat in een onderzoek met studenten van Stanford, een meer ingewikkelde schrijfstijl geen intelligentere indruk maakte. Met begrijpelijke taal kom je juist vriendelijker over. Ook blijkt uit zijn onderzoek dat mensen met een hoger niveau daar zelfs gevoeliger voor zijn. Je kan dus wel stellen dat iedereen, ongeacht het niveau, baat heeft bij een tekst die begrijpelijk geschreven is.

Zet visuele kenmerken in

Daarnaast benoemden we al even dat de lay-out van een tekst belangrijk is. Als mensen informatie consumeren, gebeurt dit vaak met tekst, beeld en geluid. Vooral de jongere generatie vindt het moeilijk om zich te focussen op lange lappen tekst. Dit is ook de reden waarom begrijpelijke taal zo belangrijk is. Net als de lay-out van de tekst. We willen niet dat de lezer afhaakt door hoe de tekst er uitziet. Het gebruik van tussenkopjes, witregels, kaders, opsommingen en alinea’s (die niet te lang zijn) speelt hierbij een belangrijke rol. Beeld heeft invloed op de begrijpelijkheid. Zorg dus voor een overzichtelijke tekst.

Veel elementen in 1 tekst

Kort samengevat is een goede tekst schrijven een vak apart. Er komt veel bij kijken. Stiekem nog veel meer dan in deze tekst staat beschreven. Geen zin om zelf een tekst te schrijven? Dan doen wij het voor je. Van vacatureteksten tot testimonials, e-mailteksten en nog veel meer. Met plezier.