Nicole Oosterveer

arbeidsmarktcommunicatie

Bij het werven en selecteren van nieuwe medewerkers moet iedere kandidaat dezelfde kansen krijgen. De wet beschermt daarom 12 persoonskenmerken, waaronder gender. Want je mag je voorkeur niet baseren op iemands geslacht, dat is namelijk discriminerend. We geven je graag wat inzichten om je vacaturetekst zo genderneutraal mogelijk te schrijven.

In vacatureteksten mag je dus geen voorkeur opnemen voor man, vrouw of non-binair. Behalve als je specifiek zoekt naar een vrouwelijke actrice voor de rol van Koningin Beatrix in een nieuwe speelfilm. Bij het schrijven van je tekst houd je er rekening mee dat niemand zich buitengesloten voelt. Of, als we het omdraaien: dat iedereen zich aangesproken voelt. Althans, waar het die persoonskenmerken betreft. En krijg je het niet (voldoende) voor elkaar met je tekst? Dan kan je altijd nog (m/v/x) achter de functietitel zetten. Toegegeven, het is niet de mooiste oplossing, maar in sommige gevallen wel duidelijk. Zeker bij beroepen met traditioneel een sterke neiging naar een bepaald geslacht. Bijvoorbeeld bij een vacaturetekst voor chauffeur, chirurg, loodgieter, apothekersassistent of schoonheidsspecialist.

Vervang mannelijke of vrouwelijke voornaamwoorden door neutrale woorden

Van oudsher heeft onze taal mannelijke en vrouwelijke voornaamwoorden. Neutraal communiceren doen we in Nederland vaak door de inzet van de mannelijke variant. We kiezen bijvoorbeeld voor ‘iedereen poetst zijn tanden’ en ‘in een student moet je investeren, want hij levert wat op’. We bedoelen hiermee zowel mannen, vrouwen als non-binaire personen. Omdat vrouwen of non-binaire personen zich hierdoor minder aangesproken voelen, is het gebruik van neutrale woorden beter. Denk aan meervoudige woorden zoals mensen, personen, lezers of reizigers. Dus: ‘mensen poetsen hun tanden’ en ‘beste reizigers, de trein heeft vertraging’. Uit onderzoek van TNN blijkt ook dat non-binaire personen de voorkeur geven aan non-binaire voornaamwoorden. Zoals hen/hun (in plaats van hij/zij), hen (in plaats van hem/haar) en hun (in plaats van zijn/haar). Ook ‘die’ is een neutraal voornaamwoord, als in ‘lang zal die leven’ en ‘er is er 1 jarig, hoera hoera! Dat kun je wel zien, dat is die!’. Verder kan je voornaamwoorden soms vervangen door de, deze of dat. Dan krijg je ‘iedereen poetst de tanden’ of ‘in een student moet je investeren, want dat levert wat op’.

Kies voor ‘vrouwelijker’ woordgebruik

Er bestaan allerlei tools en plugins die je helpen met genderneutraal schrijven. Want bestaan er mannelijke of vrouwelijke woorden in onze taal? Komen we écht van andere planeten? Taalexperts houden zich al decennialang bezig met deze vraag. Stereotyperen is funest voor inclusie en de verschillen worden steeds minder duidelijk.

De onderzoeken die zijn gedaan naar mannelijk en vrouwelijk taalgebruik stammen over het algemeen uit de periode 1968–2002. In die tijd leven we niet meer. We richten ons nu in vacatureteksten op iemands profiel, nooit op iemands geslacht. Woorden als ‘behulpzaam’, ‘warm’ of ‘sociaal’ worden historisch gekoppeld aan vrouwelijk taalgebruik. Dat is omdat in de verzorging traditioneel meer vrouwen werken. Het betekent niet dat een man of non-binair persoon zich niet net zo goed tot dit taalgebruik aangetrokken voelt. En andersom geldt hetzelfde. In het profiel van een salesmanager gebruik je woorden als ‘assertief’ en ‘vastberaden’. In de oude onderzoeken is dit overduidelijk mannelijk woordgebruik. Maar uiteindelijk kan iedereen dit talent bezitten.

Een overzicht met tientallen ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke’ woorden hebben we op een rij gezet in het whitepaper ‘Vacaturetekst m/v/x’.

Kies voor ‘vrouwelijker’ taalgebruik

Wel blijkt dat non-binaire personen over het algemeen neigen naar meer ‘vrouwelijk’ taalgebruik. Waar vrouwen onderwerpen vaker schetsen als een suggestie, maken mannen meestal een statement. Een vrouw zegt ‘dat zouden we kunnen doen’, waar een man zegt ‘dat doen we!’. Dit is het resultaat van eeuwen van verwachtingen schetsen, waarbij de vrouw vooral sociaal en bemiddelend moest zijn. En de man stoer en emotieloos.

Benoem gedrag in plaats van competenties

Ook het benoemen van gewenst gedrag in plaats van een opsomming van competenties in je tekst, spreekt vrouwen en non-binaire personen eerder aan. Als je alleen de competentie noemt besluit een vrouw of non-binair persoon sneller dat zij dit talent niet bezitten. Daarom is het beter om bijvoorbeeld ‘resultaatgericht’ te omschrijven als ‘gewend om te werken aan doelstellingen’. Mannen laten zich namelijk niet afleiden door ander taalgebruik. Dus je sluit niemand uit door iets ‘vrouwelijker’ te schrijven.

Vermijd teveel functie-eisen

Wat verder helpt is in je vacatureteksten niet te veel functie-eisen te noemen, alleen de écht noodzakelijke. Probeer het te beperken tot maximaal 7, verdeeld over soft en hard skills. Uit onderzoek blijkt dat mannen eerder reageren dan vrouwen en non-binaire personen, ook als ze niet voldoen aan alle eisen.

Houd rekening met de verschillen in de aantrekkingskracht van vacatures

Een goed salaris vindt iedereen belangrijk. Dat kan je met stip op 1 zetten in iedere vacaturetekst bij de opsomming van de arbeidsvoorwaarden. Toch zien we in doelgroepenanalyses verschillen wanneer we inzoomen op de aantrekkingskracht van vacatures. Hieronder staat de top 5 van belangrijkste redenen die vrouwen/non-binaire personen en mannen zoeken in een functie.

Kortom, met alleen (m/v/x) achter de functietitel maak je je vacaturetekst niet voor iedereen. Genderneutraal schrijven betekent dat je de wensen van iedereen meeneemt in je tekst. In onder andere woord- en taalgebruik, pullfactoren en arbeidsvoorwaarden. 

Wil je hier nog meer over weten? Download dan de gratis whitepaper ‘Vacaturetekst m/v/x/’.